Paradontoza, znana również jako periodontopatia, to przewlekła choroba zapalna tkanek przyzębia prowadząca do stopniowego zaniku kości wyrostka zębodołowego oraz utraty zębów. Leczenie tej choroby jest złożonym i długotrwałym procesem, który wymaga nie tylko interwencji terapeutycznej, ale także ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem periodontologiem. Kluczowym zagadnieniem w kontekście terapii periodontopatii jest ustalenie momentu, w którym leczenie może zostać zakończone. Odpowiedź na to pytanie wymaga uwzględnienia szeregu czynników klinicznych, biologicznych oraz behawioralnych.

Etapy leczenia paradontozy

Leczenie paradontozy Kraków składa się z kilku ściśle powiązanych etapów. Ich kolejność oraz zakres są dostosowywane indywidualnie do stanu zaawansowania choroby u danego pacjenta.

Faza wstępna: eliminacja czynników etiologicznych

Pierwszym etapem leczenia jest usunięcie płytki nazębnej i kamienia poddziąsłowego, będących główną przyczyną zapalenia przyzębia. W tym celu wykonuje się skaling i root planing (głębokie czyszczenie powierzchni korzeni). Równocześnie lekarz edukuje pacjenta w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej. Ocena skuteczności tej fazy odbywa się zwykle po 4–8 tygodniach.

Faza korekcyjna: leczenie chirurgiczne i regeneracyjne

W przypadku zaawansowanej paradontozy, gdy dochodzi do utraty kości wyrostka zębodołowego, konieczne może być wdrożenie leczenia chirurgicznego. Obejmuje ono zabiegi takie jak:

• kiretaż zamknięty lub otwarty,
• operacje płatowe,
• zabiegi regeneracji tkanek (np. GTR – Guided Tissue Regeneration),
• przeszczepy tkanek miękkich.

Celem tej fazy jest zahamowanie postępu choroby i ewentualna odbudowa zniszczonych struktur przyzębia.

Faza podtrzymująca: kontrola stanu przyzębia

Po zakończeniu leczenia aktywnego pacjent przechodzi do tzw. fazy podtrzymującej, znanej jako periodontal maintenance therapy (PMT). Jest to kluczowy element terapii paradontozy, ponieważ choroba ma charakter przewlekły i nawracający.

Kryteria zakończenia leczenia paradontozy

Zakończenie leczenia paradontozy nie oznacza powrotu do stanu sprzed choroby, lecz osiągnięcie stabilizacji klinicznej i biologicznej tkanek przyzębia. W praktyce oznacza to, że:

• nie występują oznaki aktywnego zapalenia, takie jak krwawienie przy sondowaniu (BoP) lub obecność ropni,
• głębokość kieszonek przyzębnych została zredukowana do poziomu ≤4 mm,
• utrata przyczepu łącznotkankowego (CAL) nie postępuje w kolejnych badaniach kontrolnych,
• mobilność zębów uległa stabilizacji lub nie wykazuje tendencji wzrostowej,
• pacjent utrzymuje wysoki poziom higieny jamy ustnej (wskaźnik płytki nazębnej <25%),
• regularnie uczestniczy w wizytach kontrolnych i zabiegach profilaktycznych co 3–6 miesięcy.

Jeśli powyższe warunki są spełnione przez okres minimum 12 miesięcy, lekarz może rozważyć zakończenie aktywnej fazy leczenia i kontynuację jedynie w formie terapii podtrzymującej.

Czynnik czasu, a decyzja o zakończeniu leczenia

Paradontoza, jako choroba przewlekła, wymaga długoterminowego monitorowania. Zakończenie leczenia powinno być rozpatrywane w perspektywie co najmniej roku od rozpoczęcia terapii, o ile nie występują oznaki nawrotu. Nawet w przypadku osiągnięcia stabilizacji klinicznej, niezbędne są kontrole co 3–6 miesięcy, ponieważ choroba może ulec reaktywacji, zwłaszcza u pacjentów z czynnikami ryzyka, takimi jak:

• palenie tytoniu,
• cukrzyca,
• stres przewlekły,
• niewłaściwa higiena jamy ustnej,
• obciążenia genetyczne.

W praktyce klinicznej nie mówi się zatem o “całkowitym wyleczeniu paradontozy”, lecz o jej kontrolowaniu i utrzymaniu tkanek przyzębia w stanie remisji.

Rola pacjenta w utrzymaniu efektów leczenia

Długoterminowa skuteczność leczenia paradontozy zależy w dużej mierze od systematycznego zaangażowania pacjenta. Kluczowe znaczenie ma utrzymanie wysokiego poziomu higieny jamy ustnej – codzienne szczotkowanie, nitkowanie oraz stosowanie irygatorów znacząco redukuje ilość płytki bakteryjnej i zapobiega nawrotowi stanu zapalnego.

Pacjent powinien także wyeliminować czynniki ryzyka, w szczególności palenie tytoniu oraz niekontrolowaną cukrzycę, które znacząco pogarszają rokowanie periodontologiczne. Równie istotne są regularne wizyty kontrolne co 3 – 6 miesięcy, podczas których wykonywane są zabiegi higienizacyjne oraz ocena stanu przyzębia (m.in. BoP, PD, CAL, mobilność).

Bez konsekwentnego przestrzegania zaleceń pozabiegowych, efekty leczenia są nietrwałe, a ryzyko progresji choroby znacząco wzrasta

Przejście z leczenia aktywnego do terapii podtrzymującej

Moment przejścia z leczenia aktywnego do terapii podtrzymującej oparty jest na obiektywnych kryteriach klinicznych. Warunkiem koniecznym jest brak cech aktywnego zapalenia: brak krwawienia przy sondowaniu (BoP), redukcja głębokości kieszonek przyzębnych do ≤4mm, stabilność przyczepu łącznotkankowego (CAL) oraz brak ropni.

Decyzja o przejściu do fazy podtrzymującej może zostać podjęta po minimum 6 – 12 miesiącach stabilizacji klinicznej, przy jednoczesnym spełnieniu warunków dobrej współpracy pacjenta, w tym regularnych wizyt kontrolnych i prawidłowej higieny domowej.

Terapia podtrzymująca (SPT – Supportive Periodontal Therapy) opiera się na indywidualnie dobranych wizytach co 3 – 6 miesięcy, mających na celu wczesne wykrywanie nawrotów i utrzymanie zdrowia przyzębia. Nieprzestrzeganie zaleceń skutkuje koniecznością powrotu do leczenia aktywnego.

Podsumowanie

Leczenie paradontozy nie kończy się w klasycznym tego słowa znaczeniu – celem nie jest całkowite wyleczenie, lecz zatrzymanie procesu destrukcji i utrzymanie tkanek przyzębia w stanie stabilizacji klinicznej. Tylko ścisła współpraca lekarza z pacjentem oraz regularna kontrola stanu przyzębia pozwalają na długofalowe utrzymanie efektów terapii. Zakończenie leczenia jest więc decyzją opartą na długookresowej obserwacji i spełnieniu ściśle określonych kryteriów klinicznych, a nie jednorazowym sukcesie terapeutycznym.